Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przypomina pracodawcom, a w szczególności tym, którzy zatrudniają cudzoziemców, jakie obowiązują zasady w przypadku zawierania umowy o dzieło i jakie są skutki nieprawidłowego zawierania umów.
Przedmiotem umowy o dzieło jest zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła rozumianego jako osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy, lecz może także polegać na dokonaniu zmian w rzeczy już istniejącej, jej naprawieniu, przerobieniu lub uzupełnieniu albo na rozbudowie rzeczy, połączeniu z innymi rzeczami, dodaniu części składowych lub przynależności. Przyjmuje się, że rezultat, o który umawiają się strony, powinien mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy, gdyż wówczas zatraciłoby swój indywidualny charakter dzieła. Dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności. W przypadku umowy o dzieło istnieje możliwość poddania umówionego rezultatu sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.
W przypadku umowy zlecenia czy umów o świadczenie usług przedmiotem jest zobowiązanie do wykonywania określonych czynności. Dla umów zlecenia właściwe jest wykonywanie powtarzalnych, odtwórczych czynności, bądź wykonywanie tych czynności w sposób ciągły lub zespołowy.
Porównując zatem umowę o dzieło z umową zlecenia na pierwszy plan wysuwa się zobowiązanie wykonawcy umowy o dzieło nie do samego działania, lecz do uzyskania określonego dzieła jako rezultatu tego działania. Wykonywanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności) bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, jest cechą charakterystyczną dla umów zlecenia.
Dla zleceniobiorców obowiązkowe są ubezpieczenia: emerytalne i rentowe oraz wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny. Przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy o dzieło nie ma obowiązków ubezpieczeń społecznych.
Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że charakter prawny umowy określa nie tylko sama nazwa umowy, ale przede wszystkim jej treść, a także warunki i okoliczności towarzyszące jej wykonywaniu. W przypadku, gdy płatnik nie dokona zgłoszenia do ubezpieczeń osoby, z którą zawarł umowę nazwaną umową o dzieło, a w toku postępowania wyjaśniającego bądź kontroli zostanie stwierdzone, że faktycznie zawarta została umowa zlecenia albo umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, terenowa jednostka organizacyjna ZUS jest uprawniona do stwierdzenia obowiązku ubezpieczeń społecznych. ZUS otrzymuje informacje i dokumenty z kontroli Straży Granicznej i Państwowej Inspekcji Pracy.
Więcej informacji dostępnych jest na stronie internetowej ZUS http://www.zus.pl pod linkiem: "Umowy zlecenia i umowy o dzieło w ubezpieczeniach społecznych".
(w tekście wykorzystano informacje będące treścią wyroków Sądu Najwyższego, Sądu Apelacyjnego w Lublinie, Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, Sądu Apelacyjnego w Katowicach oraz Sądu Apelacyjnego w Szczecinie)